Goście Łukasza Maciejewskiego – Andrzej Seweryn

Niewielu jest gości cyklu Łukasza Maciejewskiego, którzy mogliby pochwalić się równie imponującym dorobkiem, co Andrzej Seweryn.  Aktor – także reżyser, dyrektor Teatru Polskiego; gwiazda sceny, kina, telewizji, ceniony w Polsce i na świecie.
W znakomitym dokumencie, „Jestem postacią fikcyjną”, który zobaczymy w Tarnowie premierowo, Seweryn pokazuje się z innej, prywatnej strony. Jako artysta w tej samej mierze wymagający, co zmęczony; dociekliwy co ambitny. Artysta spełniony. W uzupełnieniu tarnowskiego wieczoru filmowego z Andrzejem Sewerynem, zaprosimy na kanadyjsko-polski film „Przysięga Ireny” z ważną i udaną rolą bohatera spotkania.

Plan wieczoru:

godz. 18:00 – seans filmu ‘Jestem postacią fikcyjną”
ok. godz. 19:20 – rozmowa Łukasza Maciejewskiego z Andrzejem Sewerynem
ok. 20:30 – seans filmu “Przysięga Ireny”

“Jestem postacią fikcyjną”
Reżyseria:  Arkadiusz Bartosiak
Produkcja: 2024, Polska
Czas trwania: 75 min.
Gatunek: biograficzny
Data polskiej premiery kinowej: 26 maja 2024

O filmie:

Andrzej Seweryn aktor, reżyser, dyrektor, społecznik. Od ponad 50. lat jest w pogoni za swoją pasją i nadal z młodzieńczą werwą rzuca się w nowe zawodowe wyzwania. Film jest dokumentem obserwacyjnym. Kamera podąża za bohaterem, jest dyskretnym, uważnym i niezauważalnym towarzyszem. Na ekranie widzimy wielkiego artystę, ale widzimy też pełnokrwistego człowieka. Staramy się zrozumieć, jakie targają nim emocje i z czego bierze się jego niewyczerpana, wewnętrzna energia.

Zespół Edukatorów Filmowych poleca: 

“Jestem postacią fikcyjną” to wielowymiarowy, bardzo ciekawy oraz dopracowany formalnie portret Andrzeja Seweryna – wielkiego aktora i niesamowitego człowieka, którego widz może zobaczyć w przeróżnych sytuacjach i rolach, zarówno prywatnych jak i zawodowych.

To obserwacyjny, lakoniczny, ale gęsty dokument, w którym towarzysząc bohaterowi, poznajemy jego sposób postrzegania świata i ważne dla niego wartości. Widzimy, że jest CZŁOWIEKIEM – wątpiącym, zmęczonym, sfrustrowanym, wybuchowym, ale także czułym, wrażliwym, uważnym i zaangażowanym.

Obserwujemy rozmowy urzędowe dyrektora, próby aktora, wystąpienia publiczne i polityczne ważnej postaci życia społecznego. Widzimy go także jako męża, dziadka, pedagoga czy pacjenta. Dzięki tym zderzeniom miejsc i ról udaje się odrzeć Andrzeja Seweryna z pewnej otoczki sławy i pokazać człowieka, który nieustannie mierzy się z nadmiarem obowiązków. Stara się, pomimo to, utrzymać więzi rodzinne i zachować dobre zdrowie, co nie jest łatwe i budzi jego frustrację.

Andrzej Seweryn należy do pokolenia “mistrzów” teatru, którzy surową (auto)dyscypliną osiągali wysoki poziom swojego fachu. Dla młodszych pokoleń taka postawa bywa problematyczna – te tarcia są w filmie wyczuwalne. Bohater jest perfekcjonistą – wiele wymaga od siebie i od innych, co wiąże się z jego częstym niezadowoleniem i irytacją, a nawet może stać się zarzewiem konfliktu.

Jednocześnie, zaglądając za teatralne i filmowe kulisy, twórcom udaje się uchwycić i ciężką pracę, ale i wspaniałe momenty: błysk w oku po udanym spektaklu, satysfakcję z dobrze skrojonego kostiumu czy niezwykłą przemianę, jakiej podlega główny bohater po wkroczeniu w blask reflektorów.

Sztuka jest dla niego misją i powołaniem, ale wiąże się z wielkimi stratami choćby w zakresie życia prywatnego. Czy da się pogodzić te dwie sfery? Dokument zostawia jednak wiele miejsca na własne interpretacje dla widzów, czyniąc z Andrzeja Seweryna postać odważną, nie bojącą się wyzwań, ale też ludzką i wieloznaczną.

Wartością filmu jest sposób opowiadania o człowieku – zarówno w warstwie narracyjnej jak i formalnej. Sposób prowadzenia kamery sprawia, że widzimy bohatera w sytuacjach prywatnych, chwilami niemal intymnych, a na pewno nie filmowych. Dane jest nam obserwować jego reakcje, czasem niemal podsłuchiwać i podglądać. Szybko ulegamy złudzeniu obiektywizmu. Historię jego życia wysnuwamy często z pojedynczych zdań, nie jest opowiedziana wprost, ale uzasadnia zachowania tu i teraz, co sprawia, że film pozwala na myślenie jeszcze długo po jego zakończeniu – jak pozostające w pamięci rozmowy z wnukiem czy rehabilitantką – proste a równocześnie bardzo głębokie. Kamera nie dba o “ładne” ujęcia, dba o zarejestrowanie ścieżki życia bohatera w jego codzienności – i tej wielkiej, i tej małej. Na uwagę zasługuje także pięknie ukazana drugoplanowa obecność żony bohatera. Obecna – nieobecna. Zaangażowana, aktywna, towarzysząca, będąca obok, za plecami, po drugiej stronie telefonu, ale zawsze będąca.

Film powinno się oglądać z obowiązkowym przybliżeniem sylwetki Andrzeja Seweryna, gdyż nie każda ucząca się osoba może być świadoma jego dokonań na różnych polach. Zajęcia przed lub po seansie warto wzbogacić o obejrzenie i omówienie fragmentów z jego kreacjami aktorskimi (a jest z czego wybierać…), zwracając uwagę na ich różnorodność (np. wskazując i analizując środki artystycznego wyrazu, służące tworzeniu postaci) oraz konfrontując to z obrazem osoby, który powstaje w głowie widza na podstawie filmu Jestem postacią fikcyjną.

Film stanowi wartościowy materiał szczególnie dla tych młodych widzów, którzy zastanawiają się nad karierą artystyczną. Pokazuje blaski i cienie pracy przed kamerą i na scenie, a także prowokuje do refleksji na temat roli artysty we współczesnym świecie. Jakimi ideałami powinien się kierować? Czy powinien angażować się w bieżące spory społeczne i polityczne? Jak wiele może poświęcić dla dobra sztuki?

Po projekcji można będzie poruszyć także temat pasji, odpowiedzialności, zaangażowania, relacji prywatnych i oficjalnych, wagi odpoczynku i dbania o siebie i innych; porozmawiać o wyborach życiowych i cenie, jaką płaci się za profesjonalne podejście do swojej pracy (a dotyczy to nie tylko zawodu aktora).

“Przysięga Ireny”

Film w reżyserii Louise Archambault to inspirowana prawdziwymi wydarzeniami historia nastoletniej Ireny Gut, która w czasie II wojny światowej z narażeniem życia ukrywała i uratowała od zagłady kilkanaście osób żydowskiego pochodzenia. „Przysięga Ireny” wchodzi na ekrany kin w całym kraju 19 kwietnia, a 14 marca odbędzie się w Warszawie pokaz prasowy. FINA jest koproducentem filmu

„Przysięga Ireny” to prawdziwa, przejmująca opowieść o zachowaniu człowieczeństwa w nieludzkich czasach II wojny światowej. Historia jest oparta na faktach z życia Ireny Gut-Opdyke, która z narażeniem życia ratowała Żydów ukrywających się po likwidacji getta.

W głównych rolach zobaczymy gwiazdy światowego kina: Sophie Nélisse i Dougraya Scotta. W obsadzie polsko- kanadyjskiej koprodukcji znaleźli się również: Andrzej Seweryn, Filip Kosior, Rafał Mohr, Eliza Rycembel, Tomasz Tyndyk, Irena Melcer, Eryk Kulm Jr, Mateusz Mosiewicz, Rafał Maćkowiak, Maciej Nawrocki, Zuza Puławska, Krzysztof Szczepaniak, Aleksandar Milićević i Agata Turkot. Reżyserką obrazu jest wielokrotnie nagradzana Louise Archambault, natomiast za zdjęcia odpowiada Paul Sarossy. Scenariusz napisał Dan Gordon, który jest również autorem sztuki o Irenie Gut-Opdyke, która zdobyła serca nowojorskiej widowni offbroadwayowskiej sceny w 2008 roku. Światowa premiera filmu miała miejsce na 48. Międzynarodowym Festiwalu Filmowym w Toronto.

Film wchodzi na ekrany kin 19 kwietnia. Obraz wyprodukowal Darius, K&K Film Select oraz Entract. Filmoteka Narodowa – Instytut Audiowizualny wspólnie z Telewizją Polską są koproducentami filmu.

Andrzej Seweryn 

Aktor i reżyser teatralny oraz filmowy; pedagog. W 1968 roku ukończył Państwową Wyższą Szkołę Teatralną w Warszawie, po czym został zaangażowany do stołecznego Teatru Ateneum, w którym pracował do 1980 roku. Jego pierwsza wybitna rola filmowa to Maks Baum w „Ziemi obiecanej” Andrzeja Wajdy. Zagrał również w takich filmach jak: „Na srebrnym globie” Andrzeja Żuławskiego, „Granicy” Jana Rybkowskiego oraz w „Człowieku z żelaza”, „Bez znieczulenia” i „Dyrygencie” Andrzeja Wajdy. Za udział w tym ostatnim otrzymał w 1980 r. nagrodę Srebrnego Niedźwiedzia na Festiwalu Filmowym w Berlinie.

W 1980 roku wyjechał do Paryża, by zagrać w „Onych” Witkacego w reżyserii Andrzeja Wajdy. Kiedy Peter Brook zobaczył go w „Mistrzu i Małgorzacie” M. Bułhakowa w paryskim Theatre de la Ville, zaangażował go do „Mahabharaty”, teatralnego widowiska, którego premiera odbyła się w 1985 roku, sfilmowanego kilka lat później, granego na całym świecie przez cztery lata.

W 1993 roku Seweryn, jako trzeci cudzoziemiec w historii, otrzymał angaż do Comédie Française, jednego z najbardziej prestiżowych zespołów teatralnych na świecie. Na narodowej scenie Francji zadebiutował tytułową rolą w „Don Juanie” Molièra. Następnie zagrał tytułową rolę w „Mieszczanienie szlachcicem”, wcielił się w rolę Gajewa w „Wiśniowym sadzie”, Prezydenta von Waltera w „Intrydze i miłości” Friedricha von Schillera, Henryka w „Ślubie” Witolda Gombrowicza, Shylocka w „Kupcu weneckim” Williama Shakespeare’a oraz de Guiche’a w „Cyrano de Bergerac” Edmonda Rostanda. Na deskach francuskiej sceny narodowej wyreżyserował także między innymi „Małżeństwo z przymusu” Moliera oraz „Wieczór trzech Króli” Shakespeare’a.

W kinie francuskim najważniejszymi osiągnięciami Seweryna są: Steiner w „Amoku”, za którą to rolę otrzymał nagrodę na Międzynarodowym Festiwalu Filmowym w Kairze, Hebrard w nagrodzonych Oscarem „Indochinach” oraz rola przywódcy Wielkiej Rewolucji Francuskiej, Robespierre’a w „Rewolucji francuskiej” Richarda T. Heffrona i Roberta Enrico.

Był wykładowcą Wyższej Szkoły Sztuki i Technik Teatralnych w Lyonie, a potem do 2010 r. Wyższego Konserwatorium Narodowego Sztuk Dramatycznych w Paryżu.

Na początku lat 90. zagrał kilka wybitnych ról w Teatrze Telewizji, m.in. tytułowe postaci dramatów Williama Shakespeare’a: „Ryszarda III” w reż. F. Falka i „Koriolana” w reż. M. Borka oraz „Don Juana” Molièra w reż. L. Wosiewicza. Za rolę w „Krawcu” Mrożka w reż. M. Kwiecińskiego otrzymał nagrodę aktorską na VI Ogólnopolskim Konkursie na wystawienie polskiej sztuki współczesnej. Dla Teatru Telewizji Seweryn wyreżyserował „Tartuffe’a, czyli obłudnika” Molièra i „Antygonę” Sofoklesa. W Teatrze Narodowym wyreżyserował „Ryszarda II” Williama Shakespeare’a (2004), w Teatrze Polonia „Dowód” (2008) Davida Auburna, w którym wcielił się także w rolę Roberta.

Pracował również w polskim kinie, gdzie zagrał m.in. Jeremiego Wiśniowieckiego w „Ogniem i mieczem” J. Hoffmana, Sędziego w „Panu Tadeuszu” i Rejenta Milczka w „Zemście” A. Wajdy. Za rolę Stefana Wyszyńskiego w filmie Teresy Kotlarczyk pt. „Prymas. Trzy lata z tysiąca” otrzymał Złotą Kaczkę przyznawaną przez miesięcznik „Film” oraz nagrodę Telewizji Polskiej na XXV Festiwalu Polskich Filmów Fabularnych w Gdyni. W 2006 roku premierę miał film pod tytułem „Kto nigdy nie żył…”, który był reżyserskim debiutem Andrzeja Seweryna. W 2010 roku wystąpił w głośnym filmie „Różyczka” w reż. J. Kidawy-Błońskiego. Za rolę Adama Warczewskiego vel Janusza Wajnera otrzymał nagrodę na międzynarodowym festiwalu filmowym w Santo Domingo. W 2016 roku, za rolę Zdzisława Beksińskiego w „Ostatniej rodzinie” Jana P. Matuszyńskiego, otrzymał nagrody na Festiwalach w Locarno i Gdyni oraz Orła 2017 za Najlepszą Główną Rolę Męską.

Od 1 stycznia 2011 roku jest Dyrektorem Naczelnym Teatru Polskiego w Warszawie, gdzie gra i reżyseruje. W 2013 roku, z okazji 100-lecia istnienia Teatru Polskiego w Warszawie wyreżyserował spektakl „Irydion” Zygmunta Krasińskiego. Jego najbardziej uznane role, w jakie wcielił się na deskach tego teatru, to tytułowa rola w spektaklu „Król Lear” Williama Shakespeare’a (reż. J. Lassalle), rola Arnolfa w „Szkole Żon” Moliera (reż. J. Lassalle), a także role Krappa i Hamma w spektaklach „Ostatnia taśma Krappa” oraz „Końcówka” Samuela Becketta w reż. Antoniego Libery.

Odznaczony Orderem Sztuk Pięknych i Nauk Humanistycznych, Legią Honorową Republiki Francuskiej, Złotym Medalem Gloria Artis – Zasłużony Kulturze Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego oraz Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski.